ریشه‌های خشم
- شتاب زدگی: شتاب زدگی یکی از عوامل خشم است. افرادی هستند که در کارها تدبیر و اندیشه ندارند؛ بدون بررسی جوانب کار، فوری و با شتاب تصمیم می‌گیرند و وارد کار می‌شوند و با خشم اقدام میکنند، ولی بعد هم پشیمان می‌شوند و نمی‌توانند جبران گذشته نمایند.
- فقر: ریشه برخی خشونت‌های اجتماعی در محرومیت‌ها و نیازهاست. اختلاف طبقاتی، فقدان عدالت اجتماعی و جامعة نامتعادل طبعا خشونت به همراه خود می‌آورد؛ پدری که از تامین حداقل‌های خانواده خود ناتوان است، توان پرداخت بدهی را ندارد، بیکاری و گرانی به او فشار می‌آورد، یکی از راههای فرار از مشکلات را بدخلقی و تندی می‌بیند,
- حسادت و کینه توزی: افراد حسود و کینه توز یکی از راههای ارضای خود را خشونت و خشم می‌بینند.
حس رقابت انسان‌ها اگر در جنبه منفی و تخریب ارزش‌ها به کار گرفته شود، عامل حسادت و کینه میشود که نتیجه اش خشونت و خشم است.
اشخاص پرخاشگر و تندخو با این رفتارشان می‌کوشند شخصیتی دروغین برای خود ساخته، توجه دیگران را به خود جلب کنند؛ به تعبیر دیگر، اعتماد به نفسساختگی برای خود درست میکنند.
مراحل خشم کدامند؟
- مرحله رنجش: مرحله ای که فرد احساس رنجش خاطر را تجربه می کند.
- مرحله ناکامی: مرحله ای که فرد احساس ناکامی را تجربه می کند.
- مرحله خشم: مرحله ای که فرد احساس خشم را تجربه می کند.
- مرحله خشونت: مرحله ای که فرد احساس خشم خود را به شکل خشونت و پرخاشگری بروز می دهد.
راه های مختلف ابراز خشم؟
همه افراد به طور یکسان اقدام به ابراز هیجان نمی کنند. در واقع راههای بسیاری برای ابراز خشم وجود دارد. اینکه فرد خشم خود را به چه شکل بروز دهد به عوامل متعددی بر می گردد، عواملی از قبیل تجارب قبلی، شخصیتی و تقویت یا تنبیه های بیرونی و درونی و … در زیر بعضی از راه های رویارویی با خشم آمده اند:
- سرکوبی: پس از تجربه خشم فرد سعی می کند خشم خود را به فراموشی سپرده و یا در خود فرو بریزد.
- جابجایی: انتقال خشم به فرد و یا شیئی که عامل اصلی خشم نمی باشد. مثلاً فردی که از دست رئیس خود عصبانی است به اشیاء لگد زده و یا خشم خود را سر همسر خود خالی می کند.
- کنترل: فرد سعی می کند خشم خود را کنترل کند.
- فرونشانی: فرد خشم را تجربه می کند اما آن را به شکل هشیارانه ای فرونشانده و اظهار نمی دارد.
- گریستن: خشمی که تخلیه هیجانی و کلامی نگشته خود را به صورت گریه ظاهر می سازد.
- واکنش افراطی: فرد نسبت به عمل فرد مقابل واکنش بیش از حد نشان می دهد که با کرده فرد تناسب ندارد. مثلاً فرد در پاسخ به توهین شخصی اقدام به کتک کاری وی می کند.
- رویارویی مثبت و قاطعانه: پاسخ مستقیم و صریح فرد نسبت به عامل خشم و بیان احساس و دلایل برانگیخته گشتن خشم خود.
عوارض خشم و عصبانیت بر جسم
دانستن این موضوع که هنگام عصبانیت چه اتفاقاتی در بدن می افتد بسیار مهم است. در زمان عصبانیت ممکن است گرفتگی عضلات، فشار دادن دندان ها، زنگ زدن گوش، قرمز شدن و گرگرفتگی، افزایش فشار خون، درد قفسه سینه، تعریق بیش از حد، لرز، سردرد شدید و یا میگرن را تجربه کنید.
همچنین در اثر عصبانیت مزمن ممکن است به زخم معده، یبوست، اسهال، درد معده و روده، سکسکه، سوء هاضمه مزمن، حمله قلبی، سکته، مشکلات کلیوی، چاقی و یا سرماخوردگی های مکرر مبتلا شوید.
متخصصان دریافته اند که عصبانیت به شدت عضلات قلبی را تحت تاثیر قرار می دهد و توانایی قلب برای پمپاژ خون را کاهش می دهد.
عصبانیت طولانی مدت و مکرر، مانند کسانی که به دلیل شرایط شغلی همواره با خشونت زندگی می کنند، می تواند به وسیع ترین بخش بدن، یعنی پوست، آسیب بزند.
محققان ارتباط عصبانیت و اختلالات پوستی را مورد مطالعه قرار دادند و دریافتند زمانی که فرد خشم خود را کنترل می کند، اختلالات پوستی به طور شگفت انگیزی بهبود می یابند.
یکی از اثرات گسترده خشم و عصبانیت بر بدن، ترشح مواد شیمیایی و هورمون ها در بدن، مخصوصا هورمون آدرنالین و نورآدرنالین است.
راه های سالم برای ابراز خشم
خشم میتواند به دو صورت سالم یا ناسالم ابراز شود. فریاد زدن، توهین کردن، درگیری بدنی، شکستن اشیا، خودزنی، صدمه زدن به دیگری، مصرف سیگار….. همگی شیوه‌های ناسالم ابراز خشم هستند. فرد میتواند خشم خود را به صورت سالم و کلامی مطرح کند؛ یعنی احساسش را اینگونه بیان کند “من ازشما عصبانی هستم نه اینکه بگویید که تو من را عصبانی کردی”
یکی از سالم‌ترین روش‌هایی ابراز خشم بیان آن به شیوه‌ای قاطعانه است. این کار را با استفاده از جملات مثبت میتوان انجام داد، به علاوه بیان خشم با جملاتی که با «تو» شروع می‌شوند نیز شیوه مناسبی نیست. همچنین یکی از راههای سالم تخلیه خشم به صورت غیر کلامی میتواند راه رفتن، انجام یک فعالیت هنری (نقاشی)، ورزش و یا مشت زدن به کیسه بوکس باشد. همچنین تنفس عمیق و آرمیدگی (ریلکسیشن) نیز موثر است.
شاید بسیاری از افراد ندانند که خواب ناکافی شبانه یکی از دلایل بروز عصبانیت در آنهاست. هشت ساعت خواب شبانه میتواند در آرامش اعصاب نقش موثری داشته باشد، ورزش‌های سبک، یوگا و مدیتیشن هم مفید است.
از دو شکل درون ریزی خشم و بیرون ریزی خشم به صورت داد و فریاد و شکستن اشیا خودداری باید اجتناب کرد.
راه حل هایی برای کنترل خشم
- تغییر محیط: شاید در بعضی موقعیت ها هیچ چیز به اندازه فاصله گرفتن از محیط تحریک کننده و برانگیزنده خشم و انتخاب یک محیط آرام و بدون تنش برای کنترل خشم مفید نباشد. همه ما احتمالاً در طول زندگی خود با موقعیت هایی مواجه می شویم که نمی توانیم در مواجه با آنها خشم خود را کنترل کنیم. البته رها کردن موقعیت می تواند کاملاً موقتی باشد و هنگامی که خود را برای مواجه با موقعیت در شرایط مناسبی قرار دادید می توانید به نحو مؤثرتری با خشم خود و موقعیت کنار بیایید.
- پیاده روی کردن: پیاده روی کردن یکی از بهترین راه ها برای از میان بردن خشم است. از رانندگی کردن پرهیز کنید تا از خطر های دیگر مصون باشید.
- طراحی و نقاشی کردن: طراحی و نقاشی کردن و آفرینش هنری کمک می کند تا خشم فروکش کند و آرامش نمایان شود.
- نوشیدن آب: آب نوشیدن به رفع عصبانیت کمک میکند. به همین دلیل است که همیشه در زمان عصبانیت به افرادی که عصبانی هستند گفته میشود آب بنوشند تا از شدت عصبانیت آنها کم وشود؛ زیرا نوشیدن آب باعث میشود به مغز اکسیژن برسد.
- مثبت فکر کردن: برای کنترل عصبانیت و غلبه بر خشم، مثبت فکر کردن میتواند راهکار مناسبی باشد. در زمان عصبانیت جنبه‌های مثبت اتفاق را در نظر بگیرید و به مسائل خوب فکر کنید. در مورد موضوعی که باعث خشم شما شده فکر نکنید، در عوض به چیزهای خوب و مثبت بیندیشید.
سخن پایانی:
بهترین شیوه برای دست و پنجه نرم کردن با خشم و کنترل خشم این است که راه سالمی برای بروز آن بیابید. تبدیل کردن عصبانیت به چیزی سازنده مثل تغییری مثبت، بهترین راه غلبه بر خشم محسوب می شود.
با این حال پیش از آنکه بتوانید احساسات خود را بروز دهید باید درک درستی از احساس خود داشته باشید. هنگام تجربه ی احساسات مختلفی نظیر درماندگی، یأس و یا خشم مطلق، سعی کنید نشانه ها و علائم هر یک را شناسایی کنید.
به علائم هشدار دهنده ی اولیه ی عصبانیت توجه خاص داشته باشید. برای اینکه احساس عصبانیتتان پیش از رسیدن به سطح انفجار متوقف شود خود را از موقعیتی که در آن قرار دارید دور کنید. کمی پیاده روی یا تنفس عمیق می تواند هم ذهن و هم بدن شما را آرام کند.
وقتی آرامش خود را به دست آوردید، برای حل فعالانه ی مسئله و باز کردن آن به شکلی سازنده تر قدم هایی بردارید. بالا بردن هوش هیجانی می تواند شما را از بیان حرف ها و انجام کارهایی که ممکن است بعداً باعث پشیمانیتان شوند بازدارد.
برای مطالعه بیشتر، مقاله “کنترل خشم ؛ خشم تان را کنترل کنید، قبل از اینکه آن شما را کنترل کند” را مطالعه بفرمایید.
منبع مقاله کنترل خشم در سایت محمد فرتاش
